استارین وب

​

 ​

نام علمی:

. Anethum graveolens L

تیره:

Apiaceae

گیاهشناسی

شبت گیاهی یک ساله ، علفی و معطر است. منشا آن نواحی شرق مدیترانه گزارش شده است. این گیاه در غرب آسیا ، ایران ، هند و قفقاز می روید. سه گونه متعلق به جنس آنتوم شناخته شده آن عبارتنداز : گراویولانس ، کریزیوم و اینولوکراتوم. محققان معتقدند که مهمترین گونه متعلق به جنس شبت گراویولانس است که عمدتا در هندوستان کست می شود. گونه دیگر آنتوم سوآ نام دارد. که در هندوستان می روید و از نظر تیپ شیمیایی (مواد و ترکیبات موجود در اسانس) با گونه های فوق الذکر کاملا متفاوت است.

شبت دارای ریشه ای مخروطی ، نازک و کم انشعاب است. طول ریشه متغییر و بین 10 تا 30 سانتی متر می باشد. ساقه مستقیم ، استوانه ای شکل، بدون کرک و دارای خطوط طولی است. ارتفاع آن متفاوت و بستگی به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه دارد و بین 40 تا 180 سانتی متر است. ساقه دارای انشعابهای کم و بیش زیادی است. برگها کوچک، نازک و نخی شکل و دارای سه بریدگی عمیق است که به طور متناوب بر روی ساقه قرار می گیرند. گلها کوچک، دو جنسی، و رنگ آنها زرد است و در انتهای ساقه های اصلی و فرعی در چترهای مرکب به قطر 15 تا 20 سانتی متر پدیدار می شوند. میوه فندقه، تخم مرغی شکل، پنج تا شش میلی متر طول، سه تا چهار میلی متر پهنا و 5/0 تا 1 میلی متر ضخامت دارد. رنگ میوه قهوه ای تیره است.

در ناحیه تحتانی میوه چهار و در قسمت فوقانی آن دو حجره اسانس وجود دارد. وزن هزار دانه آن یک تا دو گرم است.

تمام پیکر رویشی گیاه محتوی اسانس است. مقدار آن در اندامهای مختلف متفاوت می باشد. به طوری که در پیکر رویشی مقدار اسانس بین 8/0 تا 6/1 درصد است. بذرهای کاملا رسیده بیشترین مقدار اسانس را دارا می باشند و مقدار آن بین دو تا پنج درصد گزارش شده است. مقدار اسانس در ساقه این گیاه بسیار کم و بین 1/0 تا 5/0 درصد است.

مهمترین ترکیبات اسانس پیکر رویشی عبارتند از : “د – کارون” (25 تا 35 درصد) و “د – آلفا – فلاندرن” (15 تا 25 درصد).

مهمترین ترکیبات اسانس حاصل از بذرهای کاملا رسیده عبارتند از :”د- کارون” (40 تا 60 درصد) و” لیمونن” (20 تا 28 درصد). از ترکیبات دیگر اسانس شبت (اعم از اسانس پیکر رویشی و یا بذر)”دی هیدرو کارون” ، “آلفا پینن” ، “ترپینن” و تعدادی دیگر از ترپنوئیدها را می توان نام برد.

دوره رویشی گیاه شبت کوتاه است. از بدو رویش بذر تا رسیدن میوه ها مدت زمانی برابر 100 تا 120 روز به طول می انجامد. چنانچه بذرهای کاملا رسیده در مکانی مناسبی نگهداری شوند دو الی سه سال از قوه رویشی مناسبی برخوردار خواهند بود.

درجه حرارت مناسب برای رویش بذر 8 تا 10 درجه سانتی گراد است. بذرها در فضای آزاد 10 تا 17 روز پس از کاشت سبز می شوند.

از بدو رویش بذر تا ساقه دهی 35 تا 40 روز به طول می انجامد. گلدهی به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد و معمولا از بدو رویش تا گلدهی 50 تا 70 روز به طول می انجامد.

هوای سرد و بارانی ذر مرحله گلدهی برای گیاه مناسب نیست. زیرا سرما سبب سرمازدگی و بارندگی سبب عدم تلقیح گلها می شود و به طور قابل توجهی از عملکرد میوه کاسته می گردد.

ابتدا میوه های نواحی میانی چترهای اصلی، سپس میوه های سایر قسمتهای چتر می رسند. از ابتدای گلدهی تا تشکیل میوه، 40 تا 45 روز به طول می انجامد.

میوه ها همزمان نمی رسند و پس از رسیدن با کوچکترین ضربه یا وزش باد ریزش می کنند.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.

​